In weer en wind worden de dagverse kwaliteitsgroenten en –fruit van de REO Veiling door bijna 800 actieve leden-producenten met vakkennis en een sterke betrokkenheid markt klaar gemaakt. Elk hebben ze hun eigen verhaal dat ze graag met je delen. Deze maand volgen we bio-preiteler Davy Bovyn het veld op.
Davy Bovyn ademt bio. Via de REO Veiling levert hij bio-prei en bio-broccoli aan Colruyt en Bio-Planet. Er is bovendien veel kans dat wanneer je in Bio-Planet ham, spek of vers varkensvlees koopt, dit van de bio-varkentjes van Davy komt.
Het weer is ronduit schitterend vandaag, wat zorgt voor een prachtige wolkenlucht boven het heuvelachtige landschap van Zonnebeke. We volgen Davy naar een nabijgelegen veld waar de uitrijtractor gezapig op en neer rijdt. Davy neemt voorzichtig de uitgereden preistalen van de uitrijband en legt ze in de verzamelkooi. Eénmaal vol wordt de kooi gewisseld met een lege en begint het proces opnieuw. Als ook de andere kooi vol is, rijdt Davy met de twee kooien naar de spoelloods. We volgen. Op het erf van het gemengd landbouwbedrijf is het stil, maar in de grote loods verderop is er volop activiteit.
Davy: "De prei wordt eerst gespoeld en daarna geschoond, de niet mooie buitenbladeren worden afgesneden en de wortels worden bijgeknipt. Het ‘afval’ gaat op de mesthoop en wordt zo gecomposteerd tot meststof. Voor Bio-Planet worden de preistalen los verzameld in kisten. Voor Colruyt worden ze verpakt in flowpack. Ik kocht daarvoor dit jaar speciaal een machine die de folie afsnijdt en last. Waarom een verschillende verpakking? Omdat gangbare prei - zoals men niet-bio-groenten noemt - en bio-prei steeds apart verpakt moeten worden aangeboden in winkels om bij de eindconsument geen verwarring tussen gangbare prei en bio-prei te verkrijgen. Omdat bij Bio-Planet sowieso alles bio is, hoeft daar bijgevolg geen flowpackverpakking te zijn. Straks gaat de bio-prei naar de REO Veiling waar Colruyt ze komt ophalen zodat ze morgenvroeg al bij de retailer te koop ligt."
Na de laatste instructies aan de werkmannen lopen we met Davy naar de boerderij.
Davy: "Dit is mijn geboortehuis. Mijn ouders namen deze boerderij met melkkoeien en varkens over in 1967. Ze kwamen van Tielt en Ruiselede, beiden uit boerenfamilies. Ik nam het bedrijf van hen over in 1998, maar stopte in 2006 met melkkoeien. Na een brand in de kraamstal van de varkens in 2014, besloot ik om over te schakelen naar bio-varkensteelt. Naast de gangbare groenten, ging ik mijn eigen bio-granen en bio-voeder voor de varkens telen. Ik was met voeding bezig, wou gezonde dieren produceren en dat milieubewust. Later besloot ik de lijn door te trekken naar mijn groenten en ook daar volop voor bio te gaan. Ik ging kijken naar wat de bio-markt vroeg en er bleek een tekort te zijn aan prei en broccoli. Naast boer en tuinder ben je immers ook ondernemer, manager, en ook een bio-bedrijf moet rendabel zijn. De tijd was er bovendien rijp voor, steeds meer mensen kiezen bewust voor bio waardoor ik een toekomst zag in bio-tuinbouw. De stap naar bio-teelt zetten is echter niet evident. Bio vergt meer arbeid, meer handen dus, meer grond voor de teeltrotatie en volop investeren in grondkwaliteit want enkel zo krijg je vruchtbaar land en goede vruchten."
Je schakelt niet van vandaag op morgen over van gangbare teelt naar bio?
Davy: "Neen, een perceel vervangen duurt twee volle jaren. Als je start met bio moet alles op je land bio zijn, maar je kunt het nog niet als bio verkopen. Het tweede jaar kom je op de markt als 'bio in omschakeling'. Pas na twee jaren en één dag kan je beginnen planten en zaaien als bio-boer en je groenten als biologisch naar de markt brengen. Mijn eerste bio-oogst was in het najaar van 2018. Ik heb stelselmatig uitgebreid en dit jaar heb ik 11 ha prei: 8 ha voor de versmarkt en 3 ha voor de industrie. In België bedroeg het areaal bio-prei ca. 60 ha in 2021. Als bio-telers gaan we wel nooit produceren om te produceren. Wij spreken vooraf af zodat we geen overschot hebben. Inspelen op de vraag kunnen we door slim en doordacht te produceren en vermarkten. Ik vind het belangrijk te weten waar mijn groenten en varkens naartoe gaan. Ik ben trots op mijn producten, dat is mijn motivatie om er 100% voor te gaan."
"Ik heb het bio-certificaat en krijg drie keer per jaar controle. Eén keer aangekondigd waarbij al het papierwerk wordt nagekeken en twee keer onaangekondigd. Soms staan ze aan je deur, soms gaan ze op de velden stalen nemen en hoor je dit pas achteraf."
Waarin verschilt bio-teelt van gangbare?
Davy: "Het begint bij het plantgoed. Zowel de losse planten als het zaad komen van bio-kwekers in Nederland en van De Coster in Merchtem, de belangrijkste bio-plantenkweker in ons land. Net als alle telers moeten we onze oppervlakte aangeven met luchtfoto's en doorgeven waar we wat gaan telen en wat en waarmee we gaan bemesten. Als voeding voor mijn planten gebruik ik de bio-mest van mijn varkens. We proberen bovendien veel groenbemesters te zaaien die familie zijn van de vlinderbloemigen. Deze groenbemesters leggen namelijk stikstof uit de lucht vast in de grond die vervolgens gebruikt kan worden door de planten. Indien nodig gebruiken we ook nog organische korrelmeststoffen. In het gebruik van bestrijdingsproducten zijn we zeer beperkt. Herbiciden mogen we niet gebruiken, dus wordt er wekelijks gewiedegd of geschoffeld. Ook fungiciden, middelen tegen schimmels, mogen we niet gebruiken. Daarom kiezen we voor sterke rassen die resistenter zijn tegen ziekten dan andere. Voor deze reden moeten we vaak een keuze maken tussen ‘gezondheid versus productie’. Soms gebruiken we biociden. Dit zijn middelen die beperkt mogen worden ingezet tegen insecten. Bij ziekte op prei, kunnen we enkel blaadjes verwijderen wat resulteert in meer arbeid en minder opbrengst. Maar... dat is net bio! Daardoor lijken bio-groenten soms minder mooi dan die uit de gangbare teelt. Veel consumenten begrijpen dat niet. Door het extra opkuisen van de planten zijn er ook minder kilo’s per ha en moet bio-prei duurder verkocht worden dan gangbare prei. Minder opbrengst, minder slaagkansen. De bio-consument van tien jaar geleden kocht puur uit overtuiging. Vandaag moet het er ook mooi uitzien. Nu moet ook bio-prei mooi recht zijn, kromme en minder mooi ogende preistalen gaan naar de versnijderij. Bio-prei is echter nooit een dikke prei omdat we ze jong oogsten. Wij moeten onze prei jong oogsten omdat rijpe prei sneller ziek kan worden en dat willen we natuurlijk niet.”
"(zucht) Veel mensen eten wel bewuster en als je goede kwaliteit hebt geproefd, wil je die altijd terug. Maar, voeding mag geen geld kosten... Besparen op groenten brengt niet zoveel op hoor, wat wel loont is goed eten kopen en dat lekker klaarmaken. (fel) Bio zou beter uitgelegd en gepromoot moeten worden. In Frankrijk is er in de restaurants van alle scholen en de overheid een wekelijkse bio-dag. Dat is een serieuze stimulans! Zo wordt men smaakbewust en het is meteen een win-win want ook gezond."
Preitips Weten
- De Latijnse naam van prei ‘allium porrum’ verduidelijkt waarom we in Vlaanderen nog vaak over ‘porei’ spreken en verwijst naar de allium-familie, de ui-lookfamilie, waartoe prei behoort. Prei dankt haar lekkere smaak aan de mosterdolie die ze bevat. Grieken en Romeinen waren er dol op en aten prei graag rauw in salades.
- Prei is opgebouwd uit lange bladeren die over elkaar heen gevouwen zijn. Net als bij asperges en witloof blijft het gedeelte dat met grond bedekt is mooi wit. Het deel bovengronds wordt groen en hard(er).
- Er is geen verschil tussen losse of gebonden prei, alleen de prijs verschilt een beetje omdat de prei die niet in bundels is niet moet gewogen en verpakt worden.
- De versheid zie je het best aan de buitenste bladeren. Die moeten mooi groen zijn, niet droog of verkleurd. Het witte gedeelte moet mooi glanzen. Wanneer je de steel probeert de buigen, moet je weerstand voelen. Een prei die je kan dubbelvouwen is oud en niet meer lekker.
- Leg prei, in wat papier gerold, in de groentebak van de koelkast op ca. 2°C. Zo kun je de prei zeker een week bewaren.
In de keuken
- Prei is een zeer multifunctionele groente die je zowel koud als warm kan verwerken. Je kan prei blancheren, stoven, roerbakken, verwerken in een quiche en gun prei vooral eens de hoofdrol op het bord.
- Versneden prei spoel je best snel in ruim water zodat het zand dat nog tussen de bladeren zit, kan wegspoelen.
- Preigroen is bitterder dan preiwit, maar bevat wel meer vezels.
- Dunne prei kun je fijngesnipperd in salades gebruiken als vervanging van ajuin of sjalot. Prei is iets zoeter van smaak.
- 'Gebrande' prei is gewoon heerlijk: de buitenste bladeren verbranden dan wel, maar het witte hart wordt gegaard zonder enig verlies van smaak of voedingswaarde. Snij van 4 stalen prei de worteltjes en de groene openwaaiende top af en spoel de stalen snel onder stromend water. Gaar de prei (zonder vetstof) in een pan, in de oven op 200°C of op open vuur en laat hierbij de buitenkant rondom verbranden. Draai de stalen regelmatig. Reken op ca. 15 min. Laat de stalen wat afkoelen, snij overlangs door en vouw de buitenste 3 lagen open. Haal het binnenste eruit en snij in stukjes. Heel lekker bij vis en schelpdieren.
Recept
Romige prei-kippensoep (ca. 4 pers.)
Het allerlekkerst is zelf de kippenbouillon maken en vlees als garnituur gebruiken. Maar je kan ook kant-en-klare kippenbouillon gebruiken en voor het garnituur een versneden kippenfilet garen in die bouillon en versnijden.
Ingrediënten (ca. 4 pers.)
- 1 ui, in stukken gesneden
- boter
- 5 preistalen, in stukken gesneden
- ca. 2l kippenbouillons
- beetje room
- peper en zout
- stukjes wit van kip, even gebakken
- verse takjes peterselie
Bereidingswijze
- Stoof de ui even aan in een beetje boter (laat niet bruinen!), doe er de prei bij en laat opnieuw even stoven, giet er de bouillon bij en laat op een zacht vuur ca. 3/4 u sudderen.
- Mix in een blender of met een staafmixer de soep mooi glad, doe er een beetje room bij en laat goed doorwarmen. Breng op smaak met peper en zout.
- Verdeel de kippenstukjes over kommen/borden, giet er de soep over en werk af met peterselie.
Redactie: Tine Bral
Fotografie: Marc-Pieter Devos