In weer en wind worden de dagverse kwaliteitsgroenten en –fruit van de REO Veiling door bijna 1.000 actieve leden-producenten met vakkennis en een sterke betrokkenheid markt klaar gemaakt. Elk hebben ze hun eigen verhaal dat ze graag met je delen. Deze maand gaan we mee het veld op met Olivier Maertens in Werken om sluitkolen te oogsten.
- Als we de (lange) Steenstraat indraaien, zien we in de verte een rood stipje dat langzaam door een veld schuift. Naarmate we dichter komen - de Steenstraat lijkt ons een eindeloze straat, Olivier vertelt later dat ze van Ieper tot Brugge loopt - en op onze GPS de kilometers tot de hoeve minderen, wordt het stipje een potige oogstwagen. Olivier komt ons tegemoet vanuit een loods, maar... het is nog steeds coronatijd en dus houden we het bij een verre groet.
Olivier: "Vandaag is het schitterend herfstweer, dus zijn we volop aan het snijden. We snijden nu elke dag, want binnen 14 dagen, eind november, moeten alle rode- en wittekolen binnen zijn in de koelloodsen."
- We lopen het veld op naar één van de oogstploegen. Sluitkolen snijden is duidelijk zwaar werk.
Olivier: "Sluitkolen zijn letterlijk zware jongens. De grote exemplaren wegen al snel 2,5 kg, de kleinere 1,5 kg. We kunnen machinaal planten, maar oogsten moet met de hand. We snijden ze af met een mes en verwijderen meteen de buitenste bladeren. Via een rolband gaan ze de oogstwagen in waar ze in grote veldbakken worden gelegd. Dit moet voorzichtig en met kennis van zaken gebeuren, want de stronken kunnen de kool beschadigen. Daarom staan ook altijd dezelfde mensen op de oogstwagen. Er gaan zo'n 300 à 400 rodekolen in een bak en we oogsten ca. 100 bakken per dag. Mijn vader rijdt af en aan met de tractor tussen het veld en de loodsen. (kijkt rond) Kolen oogsten vraagt wel wat organisatie. In deze drukke periode werken we met 2 ploegen van 6 mensen, maar meestal is er één ploeg buiten aan het snijden en één ploeg binnen de kolen aan het verpakken."
- De akker geschoren de winter geboren...
Olivier lacht: "De stronken en bladeren die op het veld achter blijven, rijden we in als meststof voor de bodem. We beginnen de velden opnieuw te bewerken in maart/april. Sluitkolen kunnen maar om de 4 jaar op hetzelfde veld worden geplant, we wisselen dan ook af met andere teelten zoals aardappelen en bieslook voor de verwerkende voedingsindustrie. Sluitkolen telen we exclusief voor de versmarkt via de REO Veiling. Aan het begin van het oogstseizoen leveren we letterlijk vanaf het veld tot de veiling. De oogstwagens krijgen dan een verlengstuk waar de kolen direct ter plaatse verpakt worden in de juiste veilingkisten. Naarmate het seizoen vordert, gaan de rodekolen in hun veldbakken de koelloodsen in waar ze op 0,5°C bewaard worden tot eind mei van het volgende jaar. Per bestelling worden ze dan door ons verder markt klaar gemaakt en naar de REO Veiling gebracht waar de klant ze komt ophalen. Je kan stellen dat we 11 maanden van het jaar sluitkolen kunnen leveren."
- Het heeft de afgelopen dagen flink geregend en de tractorsporen tussen de modderruggen zijn gevuld met water. Olivier wuift het kleverige goedje weg als “best doenbaar”, pas in de Polders wordt het heftig en hangen er snel kilo's modder aan elke laars.
Olivier: "Kolen houden van zware poldergrond, die goed water vast kan houden. Hier in Werken is de grond zand-leem en eigenlijk iets te licht. Het overgrote deel van onze sluitkolen staan dan ook in de Polders: Lo-Reninge, Koksijde, Veurne. Die grond zorgt voor betere kwaliteitskolen en daar hebben we de afstand die moet worden afgelegd met de machines wel voor over.
Wittekool planten we vanaf half april, wel heel beperkt in aantal en heel gericht als primeur begin juli. Vanaf mei worden dan witte- en rodekolen geplant. Afhankelijk van het ras kan er na 90 à 150 dagen geoogst worden. Rodekool wordt het laatst aangeplant en pas geoogst vanaf eind augustus. (lacht) Mensen associëren deze kool nog steeds spontaan met winter en koude alhoewel hij ook heel lekker is in een frisse salade samen met zijn witte broertje!"
- We lopen terug naar het huis en de loodsen. Het huis oogt niet echt als een traditionele hoeve.
Olivier: "Mijn grootvader bouwde het na de Tweede Wereldoorlog. Waar nu de loodsen staan, stond de oude boerderij. Die dateerde van 1750 en is steeds in de familie geweest via de grootmoeder van mijn vader. Zijn grootvader is hier als eerste Maertens gekomen, ik ben de 4de generatie. Toen mijn vader 40 jaar terug het bedrijf overnam, was het een gemengd bedrijf met aardappelen, akkergewassen en vleeskoeien. Hij heeft het vee afgebouwd, knolselder erbij genomen en op het perceel achter het huis een boomgaard aangeplant. Mijn moeder opende een hoevewinkel en ging met onze producten ook naar de boerenmarkten in de omgeving. Omdat fruit heel seizoensgebonden is, rooide mijn vader 15 jaar geleden de boomgaard en ging zich concentreren op de teelt van knolselder en als extra teelt sluitkolen. Ik was toen 14, ben er nu 29. (lachend) Ik vond knolselder maar niets. In mijn herinneringen was het altijd ploeteren in de modder terwijl het keihard regende. Kolen waren wel mijn ding. Vorig jaar ben ik mee in de zaak gestapt en is de knolselder weggevallen.
Ik ben absoluut niet verplicht geweest in de boerenstiel te stappen, wel integendeel! Toen ik naar de landbouwschool wou gaan, zeiden mijn ouders 'neen'. School was niet echt aan mij besteed. Ik wou iets 'doen' en ben slagersschool in Diksmuide gaan volgen. (ziet mijn verbazing) Ik ben dus eigenlijk slager. (brede lach) Ik heb trouwens ook een tijdje als slager gewerkt, deed het graag, maar dit (wijds gebaar naar de velden rondom) is toch mijn wereld, als boer ben je buiten, heb je ruimte en lucht!"
- De ploeg die daarnet nog de kolen aan het snijden was, is zijn oogst nu markt klaar aan het maken. In de loods staan honderden kistjes van hout tot plastic in diverse formaten.
Olivier: "We hebben 30 verschillende verpakkingen en leveren flexibel de kolen in de verpakking die de klant wil. We richten ons voor de versmarkt op de 7 stuks per kist, dat zijn kolen die rond de 2 kg wegen. De kleinere en grotere exemplaren vallen er tussenuit. De kleinere worden bewaard en later in netzakken van 10 kg verkocht. De grotere gaan meestal naar de versnijderijen of naar Frankrijk. De volledige verkoop van onze sluitkolen loopt via de REO Veiling. Productmanager Jurgen De Braekeleer is de man die voor ons de bestellingen regelt, een heel fijne samenwerking trouwens. We leveren op dinsdag, donderdag en zaterdag in de veiling en ik krijg de dag voordien in de namiddag de bestellingen door. Ik zit niet op de veilingklok, maar mijn prijsvorming gaat wel mee met de klok. (diepe zucht) Corona heeft de verkoopprijzen flink gekelderd."
- Er lijken mij veel handen nodig bij het oogsten en markt klaar maken van sluitkolen.
Olivier: "Kolen voor bewaring is handwerk, enkel zo kun je kwaliteit afleveren. De transportband sorteert wel voor waarbij de kleinste kolen al verwijderd worden, maar daarna is het aan de inpakkers om de juiste gewichten samen te brengen. We hebben twee vaste ploegen van 6 Roemeense mannen en vrouwen. De meeste zijn familie van elkaar en komen hier al jaren. (lacht) Ik spreek al een aardig mondje Roemeens. Ze hebben hun eigen verblijf in één van de loodsen en op hun vrije dagen kunnen ze er met de camionettes op uit trekken. (kijkt naar de sorteerders) Chapeau voor deze mensen. Ze moeten hard werken, maar de waardering is er langs beide zijden. Ze kennen ondertussen het werk en als het teveel regent, beslissen ze zelf of er gewerkt wordt."
- We zijn doorgelopen naar de koelloodsen waar de veldbakken tot in de nok opgestapeld staan. Vader Pierre brengt net een nieuwe lading aan. Hoe ziet zijn zoon Olivier de toekomst?
Olivier: "Ik hoop dat het een rendabele teelt blijft, maar de vrije markt heb je niet in de hand. Sluitkolen telen we vooral op huurgronden in de Polders via seizoenpacht, de rest op eigen grond dichter bij huis. Onze zand-leem grond hier is heel geschikt voor groenteteelt, toch zijn we de enige. Wel veel veeboeren, varkens en melkvee. Ik denk aan een bijkomende teelt, maar dat is niet zo evident. Liefst een teelt waarvoor ik mijn machines kan gebruiken, geen nieuwe investeringen moet doen. Wel geen bijkomende kool (lachend) ik lust eigenlijk geen kool.”
Weetjes
- Kolen zijn caloriearm, werken ongiftend en bevatten foliumzuur, calcium, beta-caroteen, luteïne en een flinke hoeveelheid vitamine C. Pure winst dus: je wordt niet dik van kool en je bouwt een flinke weerstand op, mooi meegenomen in wintertijd.
- Kolen zijn ook een uitstekende bron van voedingsvezels, die de darmtransit bevorderen en constipatie actief bestrijden. 200 gr kool levert ca. 20% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vezels op.
- En er is nog meer: kolen bevatten ook glucosinolaten, een stof dat een positieve invloed heeft op huid, haar en nagels. Kolen verdienen dus ook de titel ‘beauty-food’.
- Om volop te genieten van al het goede van kolen, eet je ze best rauw of kort gekookt of gestoomd.
- Vers bewaren sluitkolen makkelijk een 2-tal weken op een donkere en koele plaats zoals de groentelade van de frigo.
- Bij gebruik haal je de buitenste bladeren af waarna je de kool in stukken kan snijden. Sluitkolen zijn meestal stevige jongens. Een manier om het teveel aan rodekool te bewaren, is de kool half klaar maken – eventueel in een snelkoker – en invriezen.
Redactie: Tine Bral
Fotografie: Marc-Pieter Devos