In weer en wind worden de dagverse kwaliteitsgroenten en –fruit van de REO Veiling door een 1.000-tal actieve leden-producenten met vakkennis en een sterke betrokkenheid marktklaar gemaakt. Elk hebben ze hun eigen verhaal die ze graag met je delen. Deze keer stellen we Alexander Dejonghe uit Passendale aan je voor. Hij deelt graag zijn passie voor de teelt van spruiten.
- We weten dat we juist zijn als we het spruitkoolveld vlak voor de oprit van de boerderij zien. De afspraak is kort na de middag en de familie Dejonghe heeft dan ook nog maar net gedaan met eten. Alexander toont me lachend de pot spruitjes "Echt niet omdat jullie kwamen, we eten ze in deze periode net niet dagelijks." Voor 6 maanden oude Remi voorlopig melk en fruitpap, maar de spruitjes zullen straks zeker in de groentepap gaan want: supergezond!
Alexander: "Ik ben de 4de generatie hier op het erf. Mijn grootvader is begonnen met de spruitkoolteelt, nu 56 jaar geleden. Hij was een van de eerste groentetelers die zich aansloot bij de REO Veiling, dus ben ik best wel fier op ons producentnummer 314. Ook mijn vader teelde spruiten waardoor ik (lacht) letterlijk opgroeide tussen die groene bolletjes. Toen ik drie jaar oud was hielp ik al spruitenstokken verzamelen voor de koeien. Vroeger werden die niet verhakseld en ’s winters als voer aan de koeien gegeven. Ik leerde als klein gastje rijden met de tractor, aan het stuur staan en er voor zorgen dat de tractor recht reed. (hij ziet mijn verbazing) Natuurlijk was dat héél traag rijden.”
“Ik wou niets liever dan zo snel mogelijk zelf boeren. Ik heb nooit gedacht om iets anders te doen. Logisch dat ik dan ook naar de landbouwschool in Roeselare ging en toen ik op mijn 18de mijn zes jaar technisch landbouw had afgewerkt, ben ik meteen thuis beginnen meewerken in het bedrijf. Drie jaar geleden heb ik de boerderij overgenomen van mijn vader. Hij heeft nu enkel nog zijn gesloten varkensbedrijf met zeugen en biggen die opgekweekt worden tot vleesvarkens.”
- Wat doet de rest van je familie beroepsmatig?
“Mijn oma werkte voltijds mee op het bedrijf, mijn moeder was lerares en mijn vrouw is verpleegster in het Stedelijk Ziekenhuis in Roeselare. Zo is er toch een inkomen waarvan je zeker bent."
- Remi is dé ster van de middag, hij kraait van plezier en ik zie hem binnen enkele jaren net als zijn vader rechtopstaand de tractor besturen. Hoog tijd trouwens om opnieuw aan de slag te gaan. We lopen mee richting het veld waar de plukmachine reeds warm draait.
Alexander: "We zitten met twee op de machine en sturen die over de rijen. Twee messen aan elke kant snijden de stam in één keer door. We trekken hem op en duwen hem met de bladeren naar ons in de plukkop met de reeks kleine mesjes. Het gaat snel en voorzichtigheid is geboden."
- Ik ben verbaasd hoe groot zo'n spruitkoolplant is eenmaal uit de grond. Met het plukken van de spruitjes is het werk echter nog niet af, ze moeten nog gesorteerd en ‘geschoond’ worden.
Alexander: “Eens geoogst komen ze naar de loods waar ze worden nagekeken en gesorteerd. Vorig jaar heb ik een optische sorteerder gekocht die de slechte spruiten eruit haalt. De spruiten gaan op een band omhoog, vallen naar beneden tussen zes camera’s waaronder een hele rij ‘vingers’ staat, de computer berekent welke de slechte zijn en die worden er door de vingers uitgehaald. De machine ziet wel enkel de slechte spruiten, daarom controleren we daarna ook nog eens zelf want wij zien ook de misvormde exemplaren.”
“Maar daarmee zijn we nog niet rond. Zodra het spruitje los is van de plant gaan de buitenste blaadjes uitdrogen. Voor ze naar de REO Veiling worden gebracht, snijden we het voetje bij en verwijderen de gele blaadjes. Dat is inderdaad veel handwerk, je kunt 20 tot 25 kilo per uur kuisen als je ervaring hebt, geen lastig, maar wel saai werk.”
- We zijn eigenlijk aan het einde begonnen, dus wil ik wel weten wanneer deze spruitjes geplant werden.
Alexander: “We maken nu in december onze planning voor volgend jaar. Ik moet een inschatting maken hoeveel duizenden planten we gaan zetten en dit doorgeven aan de plantenkweker hier in de buurt. Hij krijgt zijn zaad van zaadhuizen en kweekt die op tot kleine plantjes die aan ons geleverd worden. Vijftig jaar geleden zijn de plantenkwekers opgekomen, vroeger zaaiden de boeren zelf. Wij hebben dat ook lang gedaan: uitzaaien in potgrond, alle plantjes één voor één verplanten in perspotjes en allemaal verdelen over de bakken. Een ongelooflijk tijdrovend werk.”
“Vandaag komen de plantjes hier toe op paletten, worden in de bakken gezet en gaan de plantmachine op waar twee medewerkers ze in de machine steken. (denkt even na) We planten met twee zo’n 6.000 plantjes per uur, in 10 dagen zijn alle spruitkolen geplant als het weer meevalt en de laatste jaren worden we wat dat betreft echt wel verwend. Het gros planten we tussen 20 april en 15 mei. Spruitkolen hebben minder last van droogte dan van te veel regen, dus ook dat viel mee dit jaar, enkel de eerste aanplanten heb ik moeten water geven. Het is wel heel perceelafhankelijk. In Passendale is het zware grond, we zitten op het laagste punt van de streek, de Mandelbeek passeert hier vlak langs, zijn oorsprong ligt zo'n kilometer verder. Maar Moorslede is dan weer precies een ‘zandbak’, zeer lichte grond.”
“Spruitkolen mag je - net als alle kolen - maar om de vier jaar op dezelfde grond zetten. Al onze grond is gehuurd, net omdat we moeten kunnen roteren. Daarom teel ik ook nog pastinaak, knolselder, knolvenkel en aardappelen voor de veiling en industrie.”
“Er zijn verschillende spruitsoorten. Ik kweek zowel voor de diepvriesindustrie als de versmarkt, de REO Veiling dus. De spruitjes voor de industrie zijn klein, hebben een heel andere stam en worden dikker geplant per hectare. Per stam staan er ca. 120 spruitjes op. Voor de versmarkt telen we specifieke ‘veilingrassen’ en daar staan maar 80 tot 85 spruitjes op een stam, ze zijn ook groter. De soorten zijn doorheen de jaren aangepast aan de smaak van de consument, spruitjes zijn... zoeter geworden. Maar meteen worden ze ook meer gegeten en is er dus meer vraag. Een goede evolutie volgens mij, alleen... insecten en duiven lusten ze ook meer. (brede lach)”
- We zijn een week voor Kerstmis en Alexander merkt op dat als je in Engeland met Kerstmis geen spruiten eet, je geen goede Kerstmis hebt gehad. Engeland blijkt hét spruitenland bij uitstek, maar eigenlijk doet Europa het als geheel ook niet slecht op de wereldspruitjesmarkt.
Alexander: “In Europa zijn we met 4.000 à 5.000 ha, niet veel misschien, maar wel goed voor bijna de helft van de wereldmarkt. In Amerika staan er ook nog zo'n 5.000 ha. Je moet het gepaste klimaat hebben om spruiten te kweken. Nederland, België, het noorden van Frankrijk en Engeland zijn ideaal. In Amerika vind je de teelt in Californië en Canada. Ik ken maar twee fabrikanten die - de vrij dure - spruitenoogstmachines bouwen, eentje hier in Passendale en een in Nederland.”
- We zijn de loods ingelopen en Alexander toont even hoe de spruitjes voor de versmarkt met de hand geschoond worden. Er bestaan wel machines voor, maar die werken niet zo precies aldus Alexander. Geschoonde spruitjes halen een betere prijs dan ongeschoonde, dus ze zijn het werk waard.
Alexander: “We starten met plukken voor de REO Veiling half september en lopen de hele winter door. We voeren aan bij REO op dinsdag, donderdag en zaterdag voor de verkoop op maandag, woensdag en vrijdag en dat allemaal via de veilingklok. De versmarkt trekt wel goed aan de laatste jaren, er is duidelijk meer vraag. Ik heb ook spruitjes die ik klaarmaak op bestelling en waarvan de prijs vooraf is afgesproken door de commerciële afdeling van de REO Veiling. Ik lever af in bakjes van 5 kg of in bakken van 15 kg. Sinds kort verpakken we hele kleine spruitjes in doosjes van 500 gram, heel specifiek voor de groentewinkels/speciaalzaken. Geschoonde spruitjes hoef je enkel thuis nog eens te wassen, daar is verder geen werk meer aan.”
- Naast de versmarkt levert Alexander ook, net als zijn grootvader en vader, aan de diepvriesindustrie uit de buurt. Daar worden jaarcontracten afgesproken die echter doorheen de 56 jaar niet echt veel veranderd zijn. Hoe ziet Alexander de spruitenteelt verder evolueren?
Alexander: “Eigenlijk is er een staus quo, het is niet verbeterd, maar ook niet verslechterd. Alleen zijn de investeringen een pak hoger geworden. Mijn vader had 7 ha spruiten, ik heb al 13 ha en denk erover naar 18 ha te gaan. De grote vraag is: moet ik nog verder investeren? Met de machines die ik heb kan ik 5 ha spruiten meer zetten, maar die vragen wel meer arbeid. In de tijd dat ik bezig ben, heb ik veel van het werk geautomatiseerd om het zonder personeel te kunnen uitvoeren. Als ik verder ga uitbreiden, zal ik allicht toch met personeel moeten gaan werken. Nu doen mijn broer en ik alle veldwerk en worden we voor het binnenwerk geholpen door mijn vader en grootouders. Het sproeien aan het begin laat ik doen door een loonwerker die een hightech machine heeft die werkt met gps tot op de centimeter nauwkeurig en met minimaal berekende dosissen.”
“Met de sorteermachine hebben we onze capaciteit kunnen verhogen met 2,5 maar om ze echt te laten renderen, moet ik meer aanplanten. Moest ik geen spruitjes voor de versmarkt hebben, dan zou ik een dergelijke machine niet kunnen kopen. In automatisatie is men al heel ver, maar voor de gewone landbouwer is het vaak niet te betalen. Wel interessant zijn luchtfoto's, die kun je aanvragen. Het is niet te geloven hoeveel informatie over je teelten je krijgt via die foto’s. In 2016 was er veel kapot door hagel en je zag heel goed welke percelen en welke delen ervan het meest geleden hadden.”
“(zucht) Het wordt een boer wel niet makkelijk gemaakt naar de teelt zelf toe. Spruiten hebben vooral last van koolvlieg en er zijn maar enkele bestrijdingsmiddelen toegestaan. Dit wordt een hele uitdaging. De biologische alternatieven komen trager dan er producten wegvallen en de prijs is zeer hoog. Ik hoop dat de kwaliteit niet vermindert omdat we in het algemeen meer last zullen krijgen van insecten. (bedachtzaam) Er zal denk ik nog veel veranderen voor de boer.”
Keukentips van Alexander
- Gewoon kort gekookt in water met zout vind ik ze het lekkerst, eventueel in een kaassaus met stukjes spek en dan in de oven.
- Ik heb ze ook eens geraspt lichtjes gebakken en dan kaas erover gedaan. Een vriend van me at in Amerika gefrituurde spruitjes, dat moet ik nog eens proberen, maar kan wel lekker zijn.
- Wat je zeker moet doen voor je ze gaat koken, is een kruisje snijden in de voet, zo garen ze sneller. Kook ze wel beetgaar en spoel ze om in koud water, zodat ze hun frisse groene kleur behouden. Ga ze daarna pas verder bereiden